Naar de Filistijnen – Column Joop

De eerste computers volgens het von Neuman model (gebouwd door Konrad Zuse, 1942) waren vrolijk ratelende relais-machines, waar niemand een bedreiging in zag. Ook Hitler niet, deze tak van industrie leidde dus aanvankelijk een kwijnend bestaan. Toen de zegevierende Yankees met de buit thuis kwamen veranderde dat totaal. Bouwde men voorheen “onschuldige” rekenmachines, nu ging het “beest” ook beslissingen nemen, direct of indirect

De sciencefiction schrijvers, als altijd hunkerend naar inspiratie, doken er op. Voortaan was de computer een ijzeren reus die ons wilde overheersen of vernietigen. Het resultaat was een stroom literaire onzin die het publiek letterlijk VRAT. Het wás ook een griezelig apparaat, al die hete radiobuizen, 400 Volt, die schimmige lichtjes … En toen we over de eerste angst heen waren kwamen de wandelende exemplaren: de robots (dank je, Asimov, Schwarzenegger), en de onzichtbare demonen: de virussen. Het idiote van de zaak is dat vrijwel niemand wist hoe een computer er in het echt uitzag, want de filmindustrie had geen behoefte aan de werkelijkheid; zeldzame uitzondering: de Digital Equipment machines in "The Three Days Of The Condor".

MAAR … er kwam hulp in de vorm van talloze vernuftelingen die het mechanische ongedierte voor ons gingen bestrijden. (deze gunstige ontwikkeling liep in de echte wereld een beetje uit de hand, maar die lui werden toch gezien als helden)

Hoe bestrijdt je nu effectief een automatiseringsmormel? De duimen van de schrijvers waren onuitputtelijk:

• in 1958 zond de AVRO op het enige TV-kanaal de serie "Morgen Gebeurt Het" van Mies Bouwhuys uit. Hoofdpersoon Prof. Plano (Ton Lensink) moest de computer van de planeet Hyperion uitschakelen, maar hij kon dat enkel door listige vragen te stellen. De winner was: "Kunt u mij een vraag stellen die u zelf niet kunt beantwoorden?"
• In 1970 begon de TROS op de radio een hoorspel uit te zenden waarin Matt Meldon onder het maanoppervlak een Alien computer aantreft van 80 (tachtig!) kubieke kilometer (hatsee!). Dit kreng wil de aarde vernietigen, maar wanneer Matt het gedrocht een rekensommetje opgeeft: "Wat is de wortel uit min een?", begint het ding te smelten. In die dagen liep ik practicum aan de Universiteit van Amsterdam en natuurlijk kon ik het niet laten: ik typte in een ALGOL programma "PRINT SQRT(-1.0);". Ik dook onder de tafel, maar de printende terminal vermelde  …… "ARGUMENT ERROR". Jammer, het apparaat kon er tegen. Overigens legde een "grappige" student een paar jaar later de SARA computer van de Universiteit plat door een ponskaart in te voeren met enkel gaatjes. Idioot, daarmee diende je de studentenkamer te behangen; er waren acht kleuren voorradig ……
• In de Engelse serie "The Avengers" vestigde John Steed (Patrick Macnee ) een wereldrecord met "Why?". Dat was genoeg. Toen destijds spraak-besturing werd voorgesteld voor  PC's kwam men gelukkig bijtijds tot de ontdekking dat dit een kwaadwillige  medewerker de gelegenheid zou bieden om luidkeels "SHUT DOWN" te roepen.Daarmee was de geweldloze koek kennelijk op:
• Reeds in 1961 zond de KRO op de radio "Testbemanning" uit, een plagiaat door Carl Lans, bleek later. Hierin gooit de held zijn onbruikbaar geworden wapen tegen de kast die het brein bevat van de centrale scheepscomputer: Knock Out!
• In 1962, in Doctor No, schakelde James Bond (Sean Connery) de computer die een kerncentrale bestuurde uit door in de verkeerde richting aan een afsluiter te draaien.
• Later, in You Only Live Twice en Golden Eye werd het finale werk met mini-raketjes gedaan. Naar goed (USA-) gebruik was het explosieve hek van de dam: er ging voortaan meer geld in de explosies zitten dan in de salarissen.

  En de logica ging ook in vlammen op: beeldschermen bleken bommen de hele verdere (onbrandbaar geachte) structuur bleek van anti-materie te zijn opgetrokken. Dat een atoombom d.m.v. de EMP (straling) ongemerkt alle chips uitschakelt vond men niet leuk genoeg. Toch waren en soms ook subtielere acties: in "Independence Day" uit 1996 schakelen Jeff Goldblum en Will Smith een vijandelijke invasie uit door een virus in een (zomaar een?) scheepscomputer te laden. Opmerkelijk: in de film Species (1995) gebeurde precies het omgekeerde: een over lichtjaren verzonden Alien virus besmet een aardse computer die prompt een fraai monster bouwt in de vorm van Natasha Henstridge, met dank aan H.R.Giger (Alien).

  Goed, we weten nu wat we doen moeten:

• iets onzinnigs vragen of roepen,
• op de verkeerde knop drukken of zo,
• grof geweld in de vorm van met dingen gooien,
• raketten en bommen,
• en tenslotte het edele "hacken".

Want alles zit nu met het NET aan elkaar en dus kruipen de terroristen tegenwoordig door de draad, of desnoods door de aether in uw computer, achtervolgd door "de good guys and dolls". …  ja, dolls: de automatiseringsmeiden zijn een ontdekking: in NCIS en Criminal Minds zitten twee (in mijn ogen) rare grietjes die met een paar toetsaanslagen zelfs de maat schoenen van een misdadiger kunnen achterhalen. Helaas slaat in sommige films de (traditioneel) vrouwelijke paniek schilderachtig toe: wanneer een vijandelijke aanval een van de PC's binnen kruipt en er allerlei gemene tronies en teksten op het scherm verschijnen begint men routinematig te gillen tot de scene over is (of tot alles gewist is, tot de meubels aan toe). Niemand komt op het idee de stekker eruit te trekken of de WIFI uit te zetten.

En dan nu MIJN ervaring: … eh … ik heb nog nooit een virus gehad, wellicht omdat ik geen domme dingen heb gedaan, wellicht omdat ik op bepaald gebied WEINIG heb gedaan; maar een feit blijft: mijn computers gaan gewoon vanzelf stuk. Amen.

;JOOP!